بررسی تحمل به کم آبی چهار رقم انجیرخوراکی و دو رقم انجیر بر در استان فارس

خشکی از جمله تنش های محیطی مهم است که رشد و تولید محصولات کشاورزی را تحت تاثیر قرار می دهد. در راستای افرایش میزان تولید در شرایط دیم، انتخاب ارقام متحمل به خشکی یکی از راهکارهای اساسی می باشد. با توجه به کاهش میزان نزولات آسمانی طی سال های اخیر و تولید عمده محصول به صورت دیم در منطقه استهبان، فارس اثر تنش خشکی روی برخی عکس العمل های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی تعدادی از ارقام انجیر ( سبز، سیاه، سیاه درشت، شاه انجیر، بر ویل، بر پوزدمبالی) به صورت آزمایشی دو ساله مورد ارزیابی قرار گرفت. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار و سه سطح تنش خشکی شامل 80 % ظرفیت زراعی (شاهد)، 50% ظرفیت زراعی (تنش متوسط) و 25% ظرفیت زراعی (تنش شدید) با استفاده از روش وزنی در گلخانه تحقیقاتی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه بو علی سینا به اجرا در آمد. دو هفته پس از اعمال تنش خشکی، رقم بر پوزدمبالی تمامی برگ های خود را در دو سطح 50 و 25 % ظرفیت زراعی از دست داد و آزمایش با پنج رقم ادامه پیدا کرد. در پایان آزمایش سال اول فاکتورهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی از جمله محتوای نسبی آب برگ، نشت الکترولیت ها، میزان کلروفیل، پرولین، پروتئین و کربوهیدرات اندازه گیری شد. در سال دوم علاوه بر فاکتورهای مذکور برخی صفات مورفولوژیکی از جمله ارتفاع بوته، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی و طول بلندترین ریشه و غلظت دو عنصر پتاسیم و سدیم اندازه گیری شد. نتایج هر دو سال موید یکدیگر بودند، به نحوی که با افزایش تنش خشکی فاکتورهای رویشی از جمله ارتفاع بوته، وزن تر و خشک ریشه و ساقه و طول ریشه کاهش یافت. تنش آبی 25% ظرفیت زراعی بیشترین کاهش در ارتفاع بوته، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی در رقم سبز و کاهش رشد ریشه در رقم بر ویل را به همراه داشت. بر اساس نتایج بدست آمده ارتفاع بوته، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی، طول بلندترین ریشه بسته به رقم با افزایش شدت تنش خشکی کاهش یافت. بیشترین میزان کاهش در پارامترهای فوق در تیمار تنش شدید مشاهده شد که بیانگر اختلاف معنی دار با تیمار های تنش متوسط و ظرفیت زراعی بود. کاهش ارتفاع بوته، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی در رقم سبز از سایر ارقام شدیدتر بود. کاهش طول ریشه در رقم بر ویل از همه بیشتر مشاهده شد. همچنین با کاهش مقدار رطوبت خاک محتوای نسبی آب، کلروفیل a، b و کل کاهش اما نشت الکترولیت ها افزایش یافت. بیشترین مقدار کاهش محتوای نسبی آب برگ مربوط به ارقام سبز و سیاه درشت و بیشترین میزان نشت الکترولیت ها مربوط به رقم سیاه بود. کاهش کلروفیل در رقم سبز بیشتر از سایر ارقام بود و کمترین کاهش کلروفیل در رقم سیاه درشت مشاهده شد. بیشترین تجمع پرولین مربوط به رقم بر ویل و بیشترین انباشت کربوهیدرات متعلق به ارقام بر ویل و سیاه بود.همچنین بیشترین میزان کاهش پروتئین در رقم سیاه و سیاه درشت مشاهده شد که با هم تفاوت معنی دار نشان ندادند. با افزایش میزان تنش خشکی غلظت عناصر پتاسیم و سدیم کاهش یافت و اثر تنش خشکی بر آنها معنی دار شد. حداکثر افزایش در میزان پتاسیم و سدیم در رقم سیاه درشت مشاهده شد. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش دو رقم سیاه و بر ویل با نشان دادن برخی ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مشابه، از نظر تحمل به خشکی تقریباً معادل یکدیگر ارزیابی شدند.